سرویس اندیشه ندای انقلاب- رضا مهاجر/ فکر کنید که به تعطیلات مى‏روید و مى‏خواهید چند روزى را در طبیعت بگذرانید. به همین خاطر به مناطق خوش و آب و هوا مى‏روید. در همین گشت و گذار، ناگهان با یک منظره روبرو مى‏شوید. به یک روستا وارد مى‏شوید که کاملاً با محیطى که تا به حال در آن زندگى کرده‏اید، زمین تا آسمان تفاوت دارد. انگار با یک ماشینِ زمان، به گذشته‏ها بازگشته‏اید.

نه خبرى از تلفن و اینترنت و پرداختِ قبوض به شکلِ الکترونیک است و نه خبرى از تیرِ چراغ برق و لوله کشى گاز. نه خبرى از خانه‏هایى سیمانى و تیرآهن است و نه حتى دوچرخه و موتور و ماشینى در آنجا دیده مى‏شود. لباس هاىِ روستاییان همچون گذشته‏هاى دور است. براى کشاورزى و دامدارى هم نه از تراکتور استفاده مى‏کنند و نه هیچ وسیله دیگرى. بلکه همچون گذشته‏ها از لوازمِ سنتى، استفاده مى‏کنند.

 

ما در یک فیلمِ سینمایى نیستیم. ما در یکى از روستاهاى ایران به نام «ایستا» در حوالى شهرستان طالقان مى‏باشیم. روستایى که همچون سال هاى دور، رسوم و سنت هاى خودش را حفظ کرده است. ماجرا به زمانِ مشروطه و مجتهدى به نام میرزا صادق مجتهد تبریزى بر مى‏گردد و نحوه زندگىِ مقلدانش که هنوز هم به همان طریق زندگى مى‏کنند.

 

کسانی که به تکنولوژى و استفاده از لوازمِ جدید هیچ علاقه‏اى ندارند. چیزى به نام روز ولنتاین و جشن تولد و ازدواج و عروسى و مدرسه و دبیرستان و کنکور و…. وجود ندارد. فقط به همان رسمِ قدیم، مکتب براى آموزشِ قرآن و شرعیات وجود دارد. زنان و دختران حق ورود به نزدِ مهمان و دیگران را ندارند و در خانه مى‏ماند. خلاصه اینکه اگر دوست دارید متوجه شوید که در دورانِ گذشته، چطور زندگى مى‏کردند، به آن روستا مراجعه کنید.

 

اما بیایید به هزاران کیلومتر دورتر برویم. به غرب و به ایالات متحده و به یکى از ایالتهاىِ آنجا، پنسیلوانیا. شما براى پیک نیک به بیرون مى‏روید که ناگهان با منظره‏اى روبرو مى‏شوید که هر هیچ کجاى دنیا، نمى‏توانید آن را ببینید. انگار با یک ماشین زمان، به گذشته‏ها بازگشته‏اید. آدمیانى که همچون چهارصد سالِ گذشته لباس پوشیده‏اند. محاسنِ بلندى دارند و سیبل هایشان را تراشیده‏اند. با درشکه و اسب به این سو و آن سو مى‏روند. در روستایشان، نه نشانى از تلفن و برق است و نه دیسکو و بار. هیچ اثرى از تکنولوژى و لوازمِ جدید در آنجا مشاهده نمى‏شود. مطمئن باشید که شما به میانِ آمیش‏ها رفته‏اید. فرقه‏اى مسیحى که امروزه تعدادِ بسیار کمى از آنان در دنیا زندگى مى‏کنند. پیروان کیشیشى سوئیسى به نامِ ژاکوب آمان که در میانِ سال هاى 1644 تا 1720 میلادى مى‏زیست و عقایدى خاص خود داشت که امروزه در میانِ آمیش‏ها رواج داد. پیروانِ این مکتب، اکثرا در قرنِ 18 به آمریکا رفتند و در بعضى از ایالت هاى آنجا، سکنى گزیدند. تعدادِ آمیش‏ها در پنسیلوانیا، اوهایو و ایندیانا، از سایرِ ایالت ها بیشتر است.

 

آمیش‏ها سبکِ زندگى متفاوتى دارند. نه از تکنولوژى استفاده مى‏کنند و نه اعتقادى به درگیرى و جنگ و گریز دارند. اگر کسى به آنان حمله کند، از خودشان دفاع نمى‏کننند و کاملاً عیسى وار، طرفِ دیگرِ صورتشان را جلو مى‏گیرند. این فرقه مسیحى، به کلیسا اعتقادى ندارد و مراسمِ مذهبى‏شان را در خانه‏هاى خود انجام مى‏دهند. البته بعضى از گرایش‏هاى آمیش‏ها، فقط در صورتى از تکنولوژى استفاده مى‏کنند. اول اینکه مثلاً برقى که استفاده مى‏کنند، نباید از دولت گرفته شود و اگر با استفاده از ژنراتور باشد، اشکالى ندارد. دوم اینکه مثلاً تلفن اگر خارج و دور از خانه باشد، مى‏توان از آن استفاده کرد. هر چند که گرایش‏هاى متعصب آمیش، حتى به همین مسئله هم راضى نمى‏شوند.

نکته‏اى که در این مقایسه به دست مى‏آید، این است که در دو منطقه از دنیا که دو نژاد، دو دین و دو سبکِ زندگىِ کاملاً متفاوت وجود دارد، گاهى اوقات شباهتهاى بسیار زیادى به چشم مى‏خورد که نشان مى‏دهد فرهنگِ انسانى و دینى، گاهى اوقات بسیار به هم شبیه مى‏شود. یکى در نزدیکىِ طالقان و دیگرى در لنکستر کانتى ایالت پنسیلوانیا.

میرزا صادق مجتهد تبریزی کیست ؟ 

سال 1274 ه.ق میرزا صادق مجتهد تبریزی در شهر تبریز دیده به جهان گشود او که از فقیهان مشهور دوره مشروطیت بود دارای آرای عجیب تجدد ستیزانه‌ای بود.

میرزا صادق از آن فقیهانی بود که در دو حیطه نظر و عمل برطرد مطلق اندیشه تجود و دستاوردهای آن تأکید فراوان می‌کرد و تا پایان عمر در سال 1351 قمری بر عدم جو از استفاده از ابزار تکنولوژیک و امور جدید و مدرن فتوا می‌داد.

از دیدگاه میرزا صادق حکومت که قانونگذار و مجری قانون است از آن خداوند است و پس رسول او آنگاه به دروازده امام منصوص و منصوب انتقال یافته است.

در عصر غیبت کبری (از سال 239 تا کنون به ویژه دوره مشروطیت حکومت‌های عرفی غاصب به شمار می‌روند چرا که مقام معصوم و حاکم الهی را غصب کرده‌‌اند. از دیگر سو او بر این باور بود که نظام قانونگذاری جدید و عرفی را در قالب نظام مشروطیت غیرممکن می‌دانست بر همین اصل میرزا صادق صادق از مخالفان سر سخت مشروطیت و پیامدهای آن بود به صورتی که در سال 1292 شمسی با ارسال تلگراف به همراه برخی از علماء به محمد علی شاه خواستار لغو مشروطیت شد. و برخلاف علمای همچون شیخ فضل‌الله مشروطه مشروعه را نیز قبول نداشت.

فرقه اصل توقف یا انتظاریون و یا آخر الزمانی‌ها طایفه‌ای ترک زبان و تارک دنیا هستند که در اراضی  منطقه شرق طالقان در اطراف شهرستان ساوجبلاغ غرب استان تهران زندگی می‌کنند. این مجموعه مسکونی که در کنار رودخانه شاهرود شکل گرفته در بین اهالی طالقان به «ترک آباد»، «فانوس آباد»، «کوی منتظران» و «روستای ایستا» مشهور است.

 

گذراندن شب در نور فانوس و عدم استفاده از برق، ترک زبان بودن، تأکید فراون بر مقوله انتظار و توقف بر زندگی دویست سال پیش علل این نامگذاری‌های محلی است. آنها از هر گونه مظاهر تکنولوژی و تمدن جدید دوری می‌کنند که همین رفتار نامتعارف هاله‌ای از ابهام را در میان آنان پراکنده است.

در واقع این افراد با الهام از آرای تجرد ستیز میرزا صادق مجتهد تبریزی زندگی عجیبی را در زمانه تسلط مدرنیته سامان داده‌اند.

در واقع این افراد شیعه‌های اثنی عشری هستند که بر تقلید از یک فقیه سنتی باقی مانده‌اند و شاید به همین دلیل عنوان «اهل توقف» نام مناسبی برای آنان باشد.

خاستگاه اصلی این فرقه مذهبی که از حدود یکصد سال پیش تشکیل گردیده است شهر تبریز بوده است.

پس از وفات میرزا صادق در سال 1311 شمسی مقلدانش در آن شهر به یکی از شاگردان او به نام سید حسین نجفی طباطبایی رجوع کردند پس از مرگ سید حسین فرزندش سید جواد زعامت دینی اهل توقف را عهده‌دار شد.

انشعاب در فرقه با توجه به سطح دانش علمی اندک سید جواد سیزده خانوار پرجمعیت که همان هسته اولیه اهل توقف را تشکیل داده بودند با طرح شبهه در میزان دانش فقهی سید جواد ناچار در سال 1366 شمسی با هدف جلوگیری از ایجاد تنش به منطقه ای در شهرستان تنکابن مهاجرت کردند و منشعب شدند.

سکنی در طالقان

این گروه سه سال بعد به جهت عدم تسهیل دشواری‌های پیش آمده محیطی در روند تولید گندم تنکابن را به مقصد طالقان ترک کردند از دلایل مطرح شده جهت گزینش طالقان این فرقه به احادیث منزلت طالقان در آخر الزمان، گرایش مذهبی اهالی، آرامش و محیط زیست سالم و طبیعی و عدم انجام اصلاحات ارضی در آبادی‌های طالقان را دلایل انتخاب این منطقه برای سکونت می‌توان برشمرد.

حسین قلی‌ضیایی (پیر فعلی «اهل توقف)در سال‌های جوانی بیش از انقلاب به منطقه طالقان رفت و آمد داشته و به قول خودش در جست‌جوی مردان طالقان مورد نظر روایات و احادیث اسلامی بود که از یاران نامدار حضرت مهدی (عج) به شمار می‌روند.

نامبرده وقتی نتوانست کسی را بیابد خودش زمین‌هایی را خرید و از سال 1369 هجری شمسی زندگی موعود گرایانه‌ای را در منطقه طالقان پی‌ریزی کرد و در همان سال پیروان این فرقه از تنکابن به طالقان مهاجرت کردند.

 

برخی از اعتقادات این فرقه

اهالی روستای ایستا تأکید می‌کنند که سبب اصلی پرهیزشان از زندگی امروزی به جهت تشابه آن به زندگی کفار و بدعت بودن آنها است. به طور مثال تزریق خون را به کسی که برای ادامه زندگی به آن نیازمند است به سبب بدعت روا نمی‌دانند برخلاف نهی اکثر فقهای معاصر و دلیل خود را بر این امر بی‌برکت بودن زندگی با این شیوه را عنوان می‌کنند.

به زیارت امامان شیعه نمی‌روند زیرا استفاده از وسایل تقلیه امروزی را جایز نمی‌دانند. آنها خود را مستطیع نمی‌دانند و به حج نمی‌روند زیرا عزیمت به حج به آن شکلی که می‌خواهند برایشان موانعی همانند گذر از مرز را در پی دارد.

اوقات شرعی نماز را با شاخصه‌های خود استخراج کرده و آغاز و پایان ماه مبارک رمضان را نیز با رؤیت خویش تعیین می‌کنند. به رؤیای صادقه معتقدند و در تأیید روش زندگی خود به خواب‌های معنوی استناد می‌کنند اهل توقف به شدت منتظر واقعه ظهور مهدی (عج) هستند و بر این نظر هستند که اکنون آخرالزمان است و آخرالزمان از دوره مشروطیت آغاز شده است ایمان در نگاه آنان از جنس تعهد است از همین منظر عقل را وظیفه‌ساز نمی‌دانند و وجود آن را فقط برای وظیفه شناسی ضروری می‌پندارند.

در اعیاد و سوگواریی‌ها نیز مراسم خاصی برگزار نمی‌کنند.

هیچ کس تاکنون زنان و دختران آنان را ندیده است فرزندانشان پس از رسیدن به سن تکلیف متضاد هستند که با آنان زندگی کنند یا به شهر تبریز بازگردند.

اهل توقف در هیچ فعالیت سیاسی و اجتماعی شرکت نمی‌کنند و باورهای خود درا نیز تبلیغ نمی‌کنند. کم عیب‌ترین حکومت دوران غیبت کبری قاجاریه می‌پندارند بنابراین برخی از آنها تلاش می‌کنند نسب خود را به قاجاریه برسانند.

یکی دیگر از معتقدات آنها در خصوص نقطه عطف رواج بی‌دینی می‌باشد.

این فرقه،سقیفه بنی‌ساعده، جنبش مشروطه خواهی ایرانیان، انقلاب کبیر فرانسه را نقطه عطف رواج بی‌دینی و انحراف عقیدتی می‌پندارند.

برای خرید مایحتاج خود همانند، پارچه، میخ و مقدار بسیار کمی آهن و شیشه و مانند اینها به شهر طالقان می‌روند و خودشان آهنگری و نجاری دارند.

چندان مالکیتی برای اموالشان در میان خود نمی‌بینند و بر سر اموال با کسی نزاع نمی‌کنند و اگر کسی در دارایی آنها تصرف کند با او درگیر نمی‌شوند و از مال خود چشم‌پوشی می‌کنند.

در دهکده آنها کسانی را می‌توان سراغ گرفت که تنها 2 یا 3 بار به بیرون از محل سکونتشان رفته‌اند امرار معاش آنها از فروش املاک موروثی در شهر تبریز و فروش گاو و گوسفند صورت می‌گیرد.

اهل توقف افراد غیر از خود را «اهل بیرون» می‌نامند در بخشی از اراضی آن روستا کشاورزی و دامپروری کاملاً سنتی انجام می‌پذیرد.

پرورش گاو، گوسفند، طیور (مرغ و خروس) اسب و قاطر از دیگر فعالیت‌های آنان به شمار می‌رود.

برای تردد از اسب و قاطر استفاده می‌کنند دیده شده که چندین بار در تردد و انجام امور کشاورزی از اتومیل با بولدوزر، لودر و تراکتور استفاده کرده‌اند.

در توجیه این رفتار می‌گویند که به ناچار و به جبر از صنعت و ابزار جدید استفاده می‌کنند.

غذایشان محلی و طبیعی بوده و خوراکی که خاستگاه و چگونگی تولیدش معلوم نباشد مصرف نمی‌کنند و از تناول گندم و میوه‌هایی که با کود شیمیایی و سموم دفاع آفات نباتی به عمل آمده باشد به شدت پرهیز می‌کنند.

گوشت کم می‌خورند فراوان از لبنیات تولیدی خود استفاده می‌کنند از میهمانان خود با چای پذیرایی می‌کنند اما خود نمی‌نوشند.

مردان در آنجا علاوه بر شلوار نخی یا پشمی دستباف پیراهن بلندی به تن می‌کنند که تا زانو را می‌پوشاند و اغلب کلاهی پشمینه به سر دارند.

اهالی روستای ایستا شناسنامه ندارند و جزء آمار جمعیتی ایران  به شمار نمی‌روند و از امکانات رفاهی جدید مانند آب لوله‌کشی، گاز، برق، تلفن، مطبوعات، رادیو و تلویزیون، بهداشت و درمان، آموزش و پرورش و رایانه استفاده نمی‌کنند.

کودکان روستا برای علم آموزی به مدارس طالقان نمی‌روند بلکه به سبک سنتی و مکتب خانه‌ای با فراگیری دروس همانند و اجبات و محرمات فقهی، خوشنویسی و اصول عقاید با سواد می‌شوند.

در مجموع 18 تا 20 جلد کتاب در روستای ایستا موجود است که رساله علمیه میرزاصادق مجتهد تبریزی و کتاب خطی سید حسین نجفی طباطبایی از آن جمله است.

ساعت به هیچ شکل در محل زندگی اهل توقف وجود ندارد در معماری خانه‌های آنها سیمان و آهن به کار نرفته و درها همه چوبی هستند و دو زبان ترکی و فارسی سخن می‌گویند به مرزهای جغرافیایی بین کشورها و شهرها اعتقادی ندارند و جهان در ذهن آنها بدون مرز است. هیچ زنی را به محدوده روستای خود راه نمی‌دهند و از گفت‌وگو با زن‌ها غریبه به شدت پرهیز می‌کنند.

بیماران خود را به روش سنتی درمان می‌کنند و به پزشک مراجعه نمی‌کنند مگر در حال اضطرار. هیچ گونه نزاع و جرمی از آنان تاکنون گزارش نشده است:

از ادله فقهی آنها می‌توان به:

1- حرمت تغییر در آفرینش خداوند

2- حرمت تشبه به بیگانگان و کفار

را ذکر نمود توجه به آبادانی دنیا را تا آنجا مجاز می‌دانند که در خدمت بندگی و تعالی انسان باشد به اعتقاد آنان حضرت مهدی (عج) در هنگام ظهرو از ساز و کارهای تمدن جدید استفاده نخواهد کرد و با ظهور آن حضرت و استقرار حاکمیت صالحان نشانی از این نوع تمدن نخواهد بود.

اعتقادات فرقه انتظاریون

1- از نظر اعتقادی شیعه 12 امامی هستند

2- نماز و روزه را انجام می‌دهند

3- با حج ابراهیمی مخالف هستند و به مکه نیز نمی‌روند

4- از هرگونه فعالیت اجتماعی پرهیز و دوری می‌نمایند

5- منتظر ماندن در کنار رودخانه  یکی از فرایض آنهاست

6- در مسائل سیاسی دخالت نمی‌کنند

7- فاقد هرگونه مدرک شناسایی هستند

8- هر حکومتی را به غیر از حکومت امام زمان (عج) را قبول ندارند

9- با تلفن مکالمه نمی‌کنند

10- از وسایل ارتباط جمعی تلویزیون، رادیو وکتاب استفاده ننموده و خودداری می‌نماید.

11- مایحتاج خود را از دامداری و کشاورزی تهیه می‌کنند

12- به زندگی ابتدایی اعتقاد دارند و از زندگی در جامعه ماشینی و مدرن بیزار هستند و سعی می‌کنند مثل انسان‌های اولیه زندگی کنند

13- استفاده از آب لوله کشی را حرام می‌دانند و از آب چاهی که توسط خودشان کنده شده استفاده می‌کنند

14- اعتقاد دارند ظهور آن امام زمان (عج) در کنار کوه‌ها و رودخانه‌ها اتفاق می‌افتد

15- از تعلیم و تربیت فرزندان در مدارس دولتی خودداری می‌کنند

16- وسایل گرمایشی آنها هیزم می‌باشد

17- از تردد روی آسفالت خودداری می‌کنند مگر به اجبار و ضرورت

18- برق را حرام دانسته و از فانوس استفاده می‌کنند.

در خاتمه معرفی یک کتاب

کتاب «روستای ایستا: پژوهشی درباره اهل توقف در طالقان» تألیف حسین عسگری از پژوهشگران شهرستان ساوجبلاغ در 144 صفحه و شمارگان 2100 نسخه به وسیله نشر شهید محبی منتشر شد.

این کتاب نخستین پژوهش درباره طایفه تجددگریز ساکن در منطقه طالقان است که بر تقلید از میرزا صادق مجتهد تبریزی (از عالمان دوره مشروطیت) باقی مانده اند و با الهام از آرای فقهی او روستایی سنتی و ایستا در طالقان سامان داده اند.

 

مطالب برگرفته از سایت اینترنتی:

    http://www.598.ir/fa/pages/?cid=11546

عکسها دریافتی از گوگل

جمع آوری توسط سایت :

www.Doctor1000.ir